Van de Wieg tot het Graf: Over Levensloop-Begeleiding

De kern van dit document is in 1993 geschreven na het uitkomen van het boek Paths of Change van Will McWhinney.

Incident

Een voorbeeld van een Paths of Change-model toegepast op een Incident.

Een voorbeeld van een Paths of Change (PoC) Model met Vier (2×2) verbonden Wereldbeelden.

Seizoenen

en veel later toegepast op op de Seizoenen,

0. Van de Wieg tot het Graf

Het document is daarna gebruikt om een nieuwe (meer sociale) strategie voor de ABN AMRO te ontwikkelen.

Het document is later gebruikt als discussie-stuk toen er sprake was van het oprichten van een coordinerend Centrum voor Vitaliteit in Regio Leiden (Project 071).

Het centrum was bedoeld om lokale centra op te richten waarbij er aandacht werd besteed aan de samenhang tussen de geestelijke, lichamelijke, sociale en economische gezondheid van de mens in alle levensfasen.

Vitaliteit

Banken

Een Bank Typologie gebaseerd op PoC (let op de kleuren): Tot aan het begin van 19de eeuw heeft het bankwezen zich vooral geconcentreerd op vermogende bedrijven en de vermogende burger (i.h.a. ondernemers). De banken waren handelsbanken. Rond 1900 kwamen drie nieuwe bankvormen naar voren die zich gingen richten op de minder draagkrachtige (Giro & Postspaarbank, de Standaardbank), het Collectief (Raiffeisen, de Relatiebank) en het verstrekken van consumptief krediet  (Pandjesbaas, Bank van Lening, de Consumptiebank). Deze laatste functie wordt nu vrijwel overal uitgeoefend door de Retail (Kopen op afbetaling).

Als laatste is een deel gebruikt als discussiestuk voor een Smart City-beleid in Den Haag (SUS: Smart Urban Space). Hier werd aangetoond dat Smart City niet alleen een besturingsmodel is maar dat net als bij de Vitaliteit het lichamelijke, het sociale en het creatieve van de mens een rol moet spelen in het “slim” aanwenden van Smart Technologie.

Stad

Het model van SUS (Smart Urban Space). Het bevat vier lagen

(1) de Urban Space waar de inwoners voorzien van een Persoonlijkheid gebaseerd op PoC de ruimte hebben

(2) De Sociale netwerken in de stad die volgens PoC zijn ingedeeld waarbij 1 netwerk (de community of Practice) zich toont als een bedrijf

(3) Een waardeketen gebaseerd op PoC en

(4) een Bestuur waarbij wederom PoC wordt gebruikt en waar duidelijk wordt dat Democratie een proces is waarin Geel (Visie, Creativiteit,) een grote rol speelt.

Aan de rechterkant staat verticaal weer een PoC-cycle waardoor het duidelijk wordt dat er hier sprake is van

PoC X PoC ( = (2×2) x (2×2)).

Slimme Stad

Een slimme stad is een combinatie van vier soorten steden met een monitor in het centrum. De viersoorten zijn de vier wereldbeelden van Paths of Change.

Een stad, “een verzameling verbonden mensen, is net als de mens zelf een organisme en is op zoek naar zelf-ontplooing, datgene wat in de genen al aanwezig is.

Het document is gebaseerd op de verander-methodiek Paths of Change (PoC) van Will McWhinney. De wereldbeelden van PoC hebben in dit document overal dezelfde kleuren: Blauw/Unity/Regels/Waarheid, Rood/Sensory/Waarnemen, Groen/Sociaal/Waarderen en Geel/Mythic/Verbeelden.

PoC maakt het mogelijk om met behulp van steeds hetzelfde model heel verschillende vraagstukken op te lossen zoals het inrichten van een Community of Practice.

PoCkan ook worden gebruikt om Geestelijke Problemen in kaart te brengen met behulp van de Interpersonal Theory.

Persoonlijkheid

Op dit moment heeft de bank de wijk verlaten en wordt de klant geacht gebruik te maken van geldautomaten en het Internet. Om dit waar te kunnen maken zijn de bankproducten gestandaardiseerd waardoor het autorisatieproces vrijwel automatisch en dus context-onafhankelijk plaatsvindt. Bankieren is niet meer een klantgedreven maar een datagedreven proces geworden.

Inmiddels is de overheid bezig om een groot deel van zijn sociale taken met aanmerkelijk minder geld over te dragen aan de stad die ze wijkgebonden maakt. De sociale taken van de overheid moeten dichter bij de burger worden gebracht en worden ondergebracht in een wijkcentrum of een winkelcentrum.

De traditionele kerken in Nederland krimpen omdat hun leden ouder worden en overlijden. Het diaconaat binnen de kerken houdt zich in zijn regio, meestal wijkgebonden, bezig met eenzamen, armen, zieken, werklozen en andere medemensen die een moeilijke tijd in hun leven doormaken. Door de krimpende kerk wordt de onbaatzuchtige hulp aan de medemens steeds minder.

Uit het diaconaat zijn vele organisaties ontstaan die dreven op giften, subsidies en vrijwilligers. Sommige van die organisaties, zoals ziekenhuizen en  de ontwikkelingshulp zijn sterk geprofessionaliseerd en hebben zich van hun wortels losgemaakt. Ze worden nog steeds grotendeels uit het overheidsbudget bekostigd.

De bijdragen uit het overheidsbudget die richting deze organisaties gaan worden minder en moeten volgens de overheid net als vroeger worden gecompenseerd door sociaal ondernemerschap, giften en de inzet van vrijwilligers.

Om hun hoge vaste lasten te kunnen dragen moeten de meeste partners beiden werken waardoor ze weinig tijd over hebben voor kinderen en hun oudere ouders. De zorg voor de kinderen wordt overgelaten aan de kinderopvang en de school.

De zorg voor de ouderen is uitbesteed aan de gezondheidszorg. Ook hier lopen de budgetten terug en moet de burger zich als mantelzorger gaan inzetten voor zijn zieke familie, vrienden en buurtgenoten.

De zowel qua inzet als financiering krimpende sociale hulpverleningssystemen zijn in deze tijd van crisis juist meer nodig dan in de tijd van hoogconjunctuur.

De enige manier om dit probleem op te lossen is door een totaal nieuwe weg in te slaan. Die weg kan gevonden worden door moderne technologie te koppelen met medemenselijkheid.

2. Introductie Paths of Change): De Mens is een Relatie

het model van de Interpersonal Theory.

Paths of Change ontwikkeld door Will McWhinney rond 1980 blijkt relaties te hebben met hele oude inzichten die allemaal zijn gebaseerd op de vierdeling die eigenlijk een 2×2 (x2,..)deling is die begint met de Dualiteit Contractie (versimpelen, inpakken) en Expansie )complex maken, uitpakken), die samen werden vergeleken met het proces van Ademhalen.

Walter Russell

Het Model van Walter Russell

We beginnen bij de mens zelf. Een mens wordt gekarakteriseerd door zijn persoonlijkheid. Die persoonlijkheid is een combinatie van drie kenmerken, n.l.

(1) Richting Rotatie: Introvert/naar Binnen gericht, Linksdraaiend (<-) vs Extravert/naar Buiten, Rechtsdraaiend  (->) gericht

(2) Afstand: Geheel/Observator Boven de Wereld vs Deel/Ervaren In de Wereld en

(3) Psychische Functie: De psychische functie wordt beschreven door twee variabelen die Agency (Besturing) en Communion (Verbinding) worden genoemd.

Ze vormen samen vier functies die ieder een andere richting op bewegen (bv. Geest, Naar Boven, Abstractie of Ziel, Naar beneden, Depressie, Aarde) en samen een richtingsvector bepalen die de mens als staande golf door de Tijd/Ruimte stuurt.

De persoonlijkheid van de  mens is een relatie tussen deze twee functies in combinatie met de Draairichting en de Afstand.

De functies worden Geest/Ordenen/Waarheid, Lichaam/Waarnemen/Handelen (Sensory Motor Systeem), Spirit/Verbeelden en  Ziel/Emoties/Waarderen/Samen, genoemd. Een combinatie tussen Verbeelding en Ordenen wordt een ontwerper genoemd.

Als er twee gelijke functies worden gekoppeld is de mens psychopathologisch. Het ordenen van het ordenen wordt bijvoorbeeld Paranoïde genoemd.

Beroep

John Holland ontdekte dat de persoonlijkheid sterk voorspellend is voor het beroep. Daardoor kunnen we met behulp van bovenstaand persoonlijkheidsinstrumentarium ook veel zeggen over bedrijfsculturen.

Met als mogelijke verklaring dat mensen de geschiedenis maken blijkt het ook mogelijk te zijn om het model van de persoonlijkheid te gebruiken om korte en lange cycli te beschrijven en te voorspellen.

3. Mens in Crisis

A model of the theory developed by psychiatrist Elisabeth KüblerRoss suggests that we go through five distinct stages of grief after the loss of a loved one: Denial, anger, bargaining, depression, and finally acceptance.

De Life Event Scale van Holmes bevat de gebeurtenissen die de meeste invloed hebben op de mens. Deze gebeurtenissen kunnen meerdere van de psychische functies raken.

De psychische functies van de mens zijn tegendelen die elkaar aantrekken en afstoten. Het persoonlijkheidssysteem van de mens fluctueert daarom rondom een evenwichtspunt, het set-point genoemd. De krachten die tussen de verschillende onderdelen spelen en daarmee de bandbreedte van de golven zijn per mens verschillend. Sommige mensen (Kinderen, Ouderen, Zieken) zijn kwetsbaar.

Als een gebeurtenis een te hoge schok veroorzaakt reageert de mens in eerste instantie niet (freeze). Daarna volgt ontkenning en agressie (fight). Na een depressie begint men om de nieuwe situatie weer te waarderen, te exploreren en te accepteren.

De traumatische fase kan bij kwetsbare mensen vele jaren duren. In deze periode is men niet in staat tot productieve arbeid. Het is de kunst om extreme gebeurtenissen en de negatieve effecten daarop te voorkomen of te verhelpen. Dit kan gebeuren door therapie en verzekeren.

4. Sociale Netwerken zijn soms Sociaal

Mensen zoeken vergelijkbare mensen op en vergelijkbare mensen hebben vergelijkbare persoonlijkheden.

Aangezien persoonlijkheden erfelijk zijn vindt de meest voor de hand liggende koppeling plaats met familie en andere mensen die sterk (genetisch) op elkaar lijken. Dit wordt een Community of Affinity genoemd. De leden van Facebook vormen een dergelijk netwerk.

Linkedin is een hulpmiddel waar mensen hun interesses en inzichten delen (Community of Interest) en Wikipedia bevat gedeelde kennis (Kenniscentrum).

Ervaring ontstaat als mensen een fout maken en van deze fout leren. Een fout is een afwijking van een verwachtingspatroon. Een succesvolle vorm van ervaringsdelen is de zelfhulp-groep.

De sensory-motor component van de mens is expansief en is het complement (het tegendeel) van de ordelijke kant.

Terwijl de ordenende component steeds comprimeert (analyse) en daarmee de werkelijkheid versimpelt ontstaan er steeds weer nieuwe vormen van praktisch toegepast handelen die de werkelijkheid complexer maken. Netwerken waar ervaring wordt gedeeld worden een Community of Practice genoemd.

Als we naar de persoonlijkheidstheorie kijken zien we dat de deelnemers aan een Community of Affinity en een Community of Practice samenwerken terwijl ze in de andere netwerken als individu optreden.

Het concept van de coöperatie past perfect bij de sociale sociale netwerken.

De Communities of Practice leven niet lang. Het zijn veel meer tijdelijke projectorganisaties die na het behalen van hun doel weer worden ontbonden of worden overgedragen aan een producent.

5. Van Hulp naar Levensloopbegeleiding

Het leven is een introvert (“naar binnen gericht”) proces en begint en eindigt in een staat van volledige afhankelijkheid (Low Agency, High Communion, Wij).

In de eerste fase van de levensloop vindt het proces van socialisatie plaats,  eerst in de context van de ouders en later in de eigen groep (de cultuur).

In de pubertijd neemt de behoefte om zich los te maken van ouders en familie toe (Agency,Ze) en richt men zich vooral op gelijksoortigen (de peer-group).

Aangezien het “erbij horen” de hoogste prioriteit heeft neemt men onnadenkend ook veel negatief gedrag over en zet men zich zeer nadrukkelijk af tegen de gevestigde orde, de volwassenen.

Tijdens de pubertijd vindt de laatste training plaats voor de volgende fase. Als jongeren sterk negatief worden beïnvloed door hun soortgenoten wordt deze fase niet afgerond en worden ze een drop-out die moeilijk aan het werk komt.

De persoonlijkheid trekt zich niets aan van de levensloopfasen. Er zijn mensen die altijd kind of puber blijven of weer puber worden (midlife-crisis).

Aangezien de persoonlijkheid ook bepalend is voor het beroep is het mogelijk om in iedere fase van de levensloop begeleiding te bieden met de juiste leeftijd.

Theoretisch hebben oude mensen in het begin van hun fase nog genoeg energie en de meeste levenswijsheid. In een groot aantal culturen wordt hiervan gebruik gemaakt door het  drie-generatie-systeem te hanteren.

Het principe van het drie-generatie systeem wordt in Nederland gebruikt bij de begeleiding van mensen die socialisatie-problemen hebben (“Op eigen kracht”).

Het huidige schoolsysteem is nog gebaseerd op de tijd van de massaproductie van de Industriële revolutie en lijkt op de fabriek waarvoor de arbeiders en managers geschoold moeten worden om aan de lopende banden hun werk te doen. Deze tijd is definitief voorbij.

In de pubertijd gaat het om doen, ervaren en uitproberen. Kennis verzamelen is dan niet echt aan de orde. Die kennis kan men veel beter verkrijgen door te reflecteren. Reflectie vindt plaats als er iets mis is gegaan.

Aangezien kennis zeer snel verandert is het niet zinvol meer om preventief veel kennis te vergaren. Kennis kan just-in-time worden verkregen als men praktisch in de problemen zit of overzicht nodig heeft. Ze heeft dan ook een veel hogere retentie.

In de nabije toekomst gaan instrumenten of zichzelf bedienen of krijgen een simpel user-interface dat de gebruiker vertelt wat hij moet doen.

In de productieve fase (volwassenheid) wordt de mens bestuurd door en maakt hij gebruik van regelsystemen (“het”). In deze periode wordt hij geacht een buffer op te bouwen voor de tijden dat er niet kan worden geproduceerd. Een volwassen zorgt in eerste instantie van zijn leven voor zijn kinderen (en soms partner) en later voor zijn ouders.

6. Het Begeleidingssysteem

Ondersteuningsgroep

Rondom ieder individu wordt een sociaal netwerk gevormd dat bereid is om elkaar te helpen en indien nodig ook te waarborgen. In het algemeen bestaat dat netwerk uit naaste familieleden en vrienden. Het is de bedoeling dat deze groep zo vroeg als mogelijk is in het leven wordt gevormd en zo lang als mogelijk in stand blijft. Denk daarbij ook aan de oude functies van meter en peter.

Coach

Een Coach is een persoon die over praktische levenswijsheid beschikt. Het is iemand die zijn/haar loopbaanpad heeft verlaten en zich als vrijwilliger aanbiedt aan mensen die steun nodig hebben in het leven. Coaches kunnen door een persoon of door zijn ondersteuningsgroep worden gevraagd om te helpen. Een ondersteuningsgroep is een absolute randvoorwaarde om aan de slag te gaan. Een coach kan gebruik maken van een simulator om mogelijkheden te onderzoeken.

Case Manager

Een case manager is een rol die er voor zorgt dat een dringend probleem wordt opgelost. Case managers kunnen zich in allerlei instanties bevinden en kunnen daardoor fors langs elkaar heen gaan werken. Het is de taak van de coach om de probleemhebber (zijn “maatje”) te helpen om een dergelijke situatie te vermijden of te corrigeren.

Case-Management Systeem

Alle betrokkenen maken gebruik van één Case-Management-Systeem (CMS). Een CMS is een procesmanager die op basis van condities zijn werk kan doen. Met behulp van dit systeem kunnen afspraken worden vastgelegd maar ook andere partijen betrokken en aan hun afspraken worden gehouden.

Zelfhulpgroep

Een zelfhulpgroep is een groep mensen die in vergelijkbare omstandigheden heeft verkeerd en bereid is om anderen te ondersteunen met praktische raadgeving. Mensen kunnen deelnemen aan meerdere groepen.

Case

Een case is een gestandaardiseerd beschrijving van een situatie in combinatie met een niet gestructureerde beschrijving. In het laatste geval lijkt het op een dagboek.

Cases kunnen problematisch zijn en om een oplossing vragen maar ze kunnen ook een beschrijving zijn van een gebeurtenis (bv. een ongeluk, een ziekte, een verhuizing, een aankoop). Cases worden gebruikt om een kwalitatief historisch overzicht te krijgen eventueel aangevuld met kwantitatieve informatie. Cases worden zoveel als mogelijk is automatisch aangemaakt.

Verzorgers

Indien een ondersteuningsgroep onvoldoende tijd en mogelijkheden heeft om de benodigde hulp te bieden kan externe hulp worden opgeroepen. Die wordt toegevoegd aan de groep en communiceert ook met de groep.

Specialisten/Hulpmiddelen

Indien nodig kan een case manager tijdelijk of permanent specialisten of hulpmiddelen toevoegen om de case op te lossen.

Kennissystemen/Deskundigen

Indien nodig kan een case manager tijdelijk of permanent deskundigen en kennissystemen tijdelijk of permanent toevoegen om de case op te lossen.

7. Financiering van de Levensloop

Het lichaam is verbonden met kort cyclische zon- en maanritmen zoals de dag, de maan/maand en het jaar (de seizoenen). Het gedrag is meetbaar (sensors), sterk voorspelbaar en daardoor budgetteerbaar mits er geen sprake is van verslaving, de behoefte van het lichaam om eindeloos te genieten.

Het complement van het lichaam, de geest, zoekt zekerheid en zoekt en formeert voorspelbare lange termijn patronen (soms een onderneming genoemd) die zich tonen in de vele economische cycli (Kitchen, Juglar, Kuznets, Kondratiev, …).

Aangezien de patronen onderhevig zijn aan verstoringen moet men ze niet als een absolute zekerheid gaan hanteren. Cycli herstellen zich altijd weer.

De korte cycli moduleren op lange cycli en hebben een voorspelbare verhouding (één Kondratieff = drie Kuznets= zes Juglars = twaalf Kitchens).

De Kontratiev-cyclus duurt +/- 54 jaar wat betekent dat de gemiddelde mens in zijn leven altijd profiteert van voorspoed en tegenslag. Dit betekent dat men met behulp van een lange termijn planning en een adequaat sociaal netwerk de cycli ongehavend door kan komen.

Sommige mensen hebben last van teveel geluk, teveel ongeluk, teveel passie of teveel wantrouwen om flexibel om te gaan met de toekomst.

In dat geval kunnen er voor deze mensen ondersteunde systemen worden ontworpen die zowel het geluk als het ongeluk delen door elkaar een waarborg te verlenen of elkaar te helpen in het besturen van het levenspad.

8. Smart Computing: De Mens in de Machine

Software gaat steeds meer psychische functies van de mens overnemen waardoor er uiteindelijk volledig autonome systemen zullen komen.

Op dit moment zijn vooral patroonherkenning (Big Data) en sensors gekoppeld aan procesmanagers (‘robots”) bruikbaar.

In de volgende stap kan de mens zich gaan koppelen aan zeer krachtige simulatoren die aan de ene kant de buitenwereld voorspelbaar zullen maken (“Early Warning”) en aan de andere kant een persoonlijke fantasiewereld (“het Holodeck”) kunnen maken waarin de mens eindeloos kan doorbrengen.

In de laatste fase kan de mens zich voorzien van lichaamssensors die het onbewuste zullen gaan ontsluiten.

Producten zullen worden gestandaardiseerd middels onderling gekoppelde product-configurators waarmee de klant kan gaan spelen (of andersom).

9. Van Coöperatie naar Banking Robot

Bankieren is heel oud. In de code van Hammurabi (1700 v Chr) werd er al gesproken over verzekeren. Rond 1200 ontstonden in Italië de handelsbanken.

De Treasury voortgekomen uit het graanpakhuis van Hammurabi is de functie binnen de bank die moet zorgen voor de levensloopbegeleiding van de bank door te zorgen voor een goede balans tussen sparen (productie) en lenen (consumptie) op zowel de korte- als de lange termijn.

Bankieren was tot 1900 uitsluitend voorbehouden aan de welgestelden. Rond die tijd ontstonden er twee nieuwe bankvormen die zich gingen richten op het vergaren van vermogen onder de minder draagkrachtigen (Giro & Postspaarbank) en het besturen van collectieve bedrijven en het dragen van collectieve risico’s (Raiffeisen, de Coöperatie of Onderlinge Waarborg Maatschappij).

De Consumptiebank (Bank van Lening) kreeg een enorme impuls toen de arbeiders in de jaren zestig verplicht werden om een salarisrekening te openen. Vanaf dat moment raakten de Nederlanders hun vrees om te lenen en te spenderen kwijt. Deze ontwikkeling werd natuurlijk sterk geholpen door de opkomende Kondratieff-golf.

Aan het eind van 20e eeuw hebben de banken geprofiteerd van de verder oplopende economie en hebben daarbij vergeten om een geldvoorraad voor de slechte jaren op te bouwen. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor de bank zelf maar ook voor zijn klanten.

Rond 2000 op de top van de golf werd door de ontwikkelaars van de handelsbank Binck-Bank, Knab gelanceerd als een nieuwe vorm van klantgericht bankieren (Personal Financial Planning).

Knab probeert om de nieuwe mogelijkheden van de IT-technologie ten volle aan te wenden. Tot op heden slaat deze moderne vorm van bankieren niet erg aan omdat de klant de diensten te duur vind. Het grootste probleem is natuurlijk dat deze bank geen aansluiting krijgt bij de duurzame socialen, de expanderende genieters en de comprimerende zekerheidzoekers.

Het ligt in de lijn der verwachting dat rond de tijd van de Singularity de bank zich zal hebben getransformeerd in een begrijpend pratende alleswetende bankrobot die perfect waakt over de belangen van de klant. De teerling voor een Dr.Watson-bank is deze maand door IBM samen met de DSB-bank in Singapore geworpen.

Het lijkt er op dat deze ontwikkeling wel eens sneller kan gaan dan men denkt omdat IBM wederom een miljard dollar heeft gestoken in de toepassingen van zijn Dr.Watson-technologie. Deze investering zal vooral worden besteed aan het verbeteren van de medische Dr.Watson.

Dr. Watson ook wel Semantic Analytics genoemd kan in korte tijd eindeloos veel kwalitatieve (tekst, plaatjes) en kwantitatieve data tot zich nemen, patronen ontdekken,  logische redeneren en praten.

Om de uitdagingen van de komende cyclus-periode aan te kunnen zullen de banken zich moeten gaan concentreren op het balanceren van hun eigen geldvoorraden en daarmee ook de waardenvoorraden van hun klanten. Dit kan alleen als ze zich gaan bezighouden met de volledige levenscyclus.

Dit betekent dat een bank niet alleen alle soorten dienstverlening moet gaan bieden maar ook alle soorten banken onder één noemer moeten zien te brengen.

In dat kader zal de bank ook weer een sociale kant moeten gaan tonen.

We hebben gezien dat deze kant van het bankwezen zich in het verleden heeft getoond in de coöperatie en de waarborgmaatschappij. Deze banktypen zijn grotendeels verdwenen en hebben zich getransformeerd in een “normale” bank en verzekeraar waarbij de inbreng in het beleid van de klanten niet groot meer is.

Het herstellen van de klantbetrokkenheid (zie Knab) is een “hot issue” en “customer co-creation” staat hoog in de trend top tien.  Daarnaast rijst het aantal nieuw opgerichte kredietunies de pan uit en is de regering al druk bezig om deze vorm van onderlinge solidariteit een wettelijke basis te geven.

Het ligt dan ook voor de hand om onderlinge solidariteit (“de naaste”) weer als uitgangspunt te nemen voor de mensen die dat willen en dat zijn de mensen met een sociale persoonlijkheid.

10. Integrale Gezondheidszorg

We zijn weer terug bij het verdwenen bankkantoor in de wijk. Het stond in een winkelcentrum waar inmiddels door de snelle opkomst van de Internetwinkels alleen nog de lichaamsgerateerde kort cyclische retail aanwezig is.

De kans is groot dat die zich zelfs op den duur terugtrekt als de winkel-logistiek zich volledig heeft aangepast aan het aan huis bezorgen.

Vaak is zo’n winkelcentrum gekoppeld aan een gezondheidscentrum dat zich nu ook druk moet gaan maken over de psycho-sociale zorg. De overheid heeft bedacht dat de huisarts in de wijk in samenwerking met de wijkverpleegkundige moet gaan optreden als personal case-manager.

Opvallend is dat de economische gezondheidszorg (de armenzorg) nog grotendeels een kerkelijke aangelegenheid is. Er zijn vele organisaties die de hulp van levenswijze “maatjes” aanbieden om mensen te helpen ook economisch orde op zaken te stellen.

Wat tot op heden nog volledig ontbreekt is een integrale benadering. De vele professionele hulpverleners (“de sociale kaart”) en vrijwilligers werken notoir langs elkaar heen,  het aantal specialismen is sterk gegroeid waardoor ieder probleemhokje een eigen loket heeft en men kan door de soms zeer complexe vaktaal moeilijk onderling communiceren.

Wat vaak wordt vergeten is dat er naast hulpverleners en vrijwilligers ook nog commerciële partijen zijn die belang hebben bij een gezonde medewerker of klant.

Die belangen worden bij voorbeeld gedragen door Arbo-diensten, Verzekeraars en Banken die schadeclaims moeten afhandelen en natuurlijk ook voorkomen. Een vergaande samenwerking rondom het wijkgebonden integrale gezondheidscentrum ligt voor de hand.

Het is hierbij van belang om te beseffen dat de technologie veel werk uit handen kan nemen zodat de mens zich volledig kan richten op het persoonlijk contact zowel in de vorm van een gesprek als van de zorg zelf (totdat de zorg-robot zich aandient).

11. De Zelf-Ontplooiende Stad

Een stad is een verzameling gebouwen, waarin mensen samenwonen, werken, worden verzorgd of plezier maken. De mensen en de gebouwen zijn verbonden door allerlei soorten netwerken (energie, vervoer, telecommunicatie, sociale netwerken, waardeketens, ..).

De stad kan net als het Integrale Gezondheidscentrum verdeeld worden in vier onderling verbonden onderdelen n.l Besturing, Bedrijvigheid, Sociaal en Cultureel.

Boven de Stad kan een Monitor worden gedefinieerd die erg veel lijkt op het menselijke bewustzijn. De Monitor moet er voor zorgen dat de verschillende onderdelen niet te dominant worden.

De vier onderdelen kunnen weer worden opgesplitst in vergelijkbare onderdelen waardoor er in totaal (1+4) x 12 = 60 onderdelen kunnen worden gedefineerd. Die onderdelen kunnen als nodig is nog veel dieper kunnen worden opgedeeld als we de mens weer opsplitsen in bijv. organen en de organen weer in cellen. Op ieder niveau gelden dezelfde wetten.

LINKS

Over Slimme Software

Over de Stad

Over Paths of Change (PoC)

Over Grammers of Engagement

Over Roeping

Over Verslaving

Over Communities of Practice

Over Collaboratief leren.

de Magie van de OnKwetsbaarheid

This is the same blog in English. This Blog is written in Dutch.

Hoofdstuk Indeling:

  1. Samenvatting
  2. Aanleiding: Dit was een presentatie voor het KNVI naar aanleiding van een nieuw boek van Nassim Taleb: Antifragility.
  3. Anti-kwetsbaarheid. In het Nederlands gaat het eigenlijk over Onkwetsbaarheid.
  4. Veerkracht Veerkracht is een voorstadium van Antifragility. Het gaat over het herstellen van een oude situatie maar die hoeft niet altijd dezelfde eigenschappen te hebben.
  5. Citaten van Nassim Taleb over Anti-fragility
  6. het Omgekeerde Het Omgekeerde is een geliefde methode van Taleb om mensen los te maken van het bekende.
  7. Paths of Change PoC (Paths of Change) wordt gebruikt als (fractaal) Referentie model in deze presentatie..
  8. de Quaternio Carl Jung was de herontdekker van een oude ontwerp-techniek die ook is te vinden in de en de Griekse Logica. Het gaat over een vierluik waarin alle relaties een tegendeel zijn. Het komt eigenlijk uit de Logica van Aristoteles die het weer uit de Egyptische Magie heeft gehaald.
  9. De definitie van Anti-Fragility
  10. Black Swans en Dragon Kings Nassims vorige boek de Black Swan gaat over Calamiteiten. Een Dragon King is nog veel erger. In dat geval is er sprake van entrainment.
  11. Over Stroomsystemen en Thermo-dynamica: komt uit deze blog.
  12. Vitaliteit en Spanningsvelden: De spannningvelden achter de Antifragility worden in kaart gebracht.
  13. Ecologie en Panarchie
  14. Menselijke Uitdagingen
  15. Alan Fiske Menselijke Verhoudingen
  16. Emoties
  17. Menselijke Maat
  18. Opnieuw over Anti-Fraglity
  19. Nassim Taleb over de Anti-fragile Mens
  20. De Anti-Fragile Stad
  21. De Anti-Fragile Mens kan worden afgeleid uit MBTI (Myers Briggs Tipologie) die weer van Jung komt en dus een Quaternio is.
  22. De Magier is de bespeler van het onzekere.

1. Samenvatting.

Nassim Taleb is een mooie combinatie van een geld-handelaar, wetenschapper en filosoof.

Het boek Anti-Fragility is een deel van een serie boeken die onder de titel Incerto worden uitgebracht.

Incerto is is an investigation of luck, uncertainty, probability, opacity, human error, risk, disorder, and decision-making in a world we don’t understand“.

Anti-fragility is een vervolg op het deel de Black Swan dat gaat over de voorspelbaarheid van Rampen. In het boek anti-fragility leer je gebruik te maken van onvoorspelbaarheid (“to get order out of disorder”).

2. Aanleiding.

Deze blog is het gevolg van een  presentatie over Anti-Fragility die ik op 7-9-2016 heb gegeven voor de sofware-architecten van de KNVI (Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals).

De presentatie in 2016 begon met een verhaal over mijn Smart City-project in Den Haag (“Smart Urban Space”). Dit stuk van de presentatie is hier weggelaten op de conclusie na over de Anti-Fragiele Stad. Die conclusie staat in Hfdst. 15.

Het verhaal over de Zelfontplooiende Stad staat hier.

3. Over Anti-Kwetsbaarheid

Nassim Taleb beweert dat er geen woord in het Engels bestaat voor het omgekeerde van Fragility (kwetsbaarheid). Daarom heeft hij het zelf gemaakt (Anti-Fragility, anti-kwetsbaarheid). In het Nederlands bestaat het woord wel alhoewel het net als in het Engels ook een niet-(on/anti)-woord (“een tegendeel”) is.

Het omgekeerde van Fragility is onkwetsbaarheid, een mythisch begrip, waar veel levenden naar op zoek zijn geweest maar dat alleen aan de Goden is (of was?) voorbehouden.

Taleb plaatst Anti-Fragility vooral in het scheppende perspectief. Met Anti-Fragility kun je chaos gebruiken om je eigen orde te scheppen.

Dit document bevat een zoektocht naar Anti-Fragility langs allerlei modellen die stukjes van de puzzel bevatten.

4. Over Veerkracht

Op het plaatje houden Thoth, de Uitvinder en Ma’at, de Godin van de Balans, de Levensboom (de Ished) in Evenwicht.

De vruchten van de Boom des Levens gaven Eeuwig Leven (en dus Onkwetsbaarheid) en Inzicht in het Grote Plan.

In de top van de Boom die gesitueerd was in Heliopolis  zat de Bennu Vogel, de Magische Phoenix. De Vuurvogel die uit haar eigen Vuur herboren wordt is het Symbool van Nassim Taleb voor Veerkracht, het laatste stadium voor anti-kwetsbaarheid.

De tovenaar Thoht wordt ook wel Djehuti genoemd. Hij is de bestuurder van de Djed, de levenskracht (“het Vuur van de Phoenix”, de Kundalini), waarmee hij het Rad van Avontuur in beweging  zet dat door Ma’at binnen de perken wordt gehouden.

Het mag duidelijk zijn dat Nassim Taleb op zoek is naar de bron van de Levenskracht en de beperkingen van Ma’at (Balans) wil ontlopen.

In moderne terminologie wil Nassim permanent in de “Edge of Chaos” (“de Adjacent Possible“, Kauffman) opereren. De “edge” is het gebied tussen orde en chaos waar de nieuwe ruimte wordt gevormd en de tijd zijn werk nog niet kan doen.

5. Citaten van Nassim Telab

Cursief een aantal citaten van Nassim Taleb om in de stemming te komen:

Our brain is not cut out for nonlinearities. People think that if, say, two variables are causally linked, then a steady input in one variable should always yield a result in the other one. Our emotional apparatus is designed for linear causality.

Wind extinguishes a candle and energizes fire. You want to be the fire and wish for the wind. …The mission is how to domesticate, even dominate, even conquer, the unseen, the opaque, and the inexplicable.

It takes a lot of intellect and confidence to accept that what makes sense doesn’t really make sense.

For a free person, the optimal – most opportunistic – route between two points should never be the shortest one.

Not seeing a tsunami or an economic event coming is excusable; building something fragile to them is not.

The ultimate freedom lies in not having to explain “why” you did something.

The best choice is the one that remains for no good reason while other options have 2 or more reasons.

You get pseudo-order when you seek order; you get a measure of order and control when you embrace randomness.

In fact, every step is a new beginning. 

6. Over het Omgekeerde

Dit document is een persoonlijke zoektocht naar anti-fragility, een concept bedacht door de auteur/wetenschapper/filosoof/geldhandelaar Nassim Taleb. Anti-fragility is het omgekeerde van kwetsbaarbaarheid (fragile).

Taleb is een liefhebber van het omgekeerde en van kunstige metafoor (“The general principle of antifragility, it is much better to do things you cannot explain than explain things you cannot do.”).

Nassim zet zijn lezers graag op het verkeerde been suggererend dat dat het goede been is. Door het omgekeerde te nemen laat hij de grenzen zien van het dagelijkse en opent daardoor een nieuwe wereld die grotendeels onbegrijpelijk is maar wel degelijk mogelijk (“I want to live happily in a world I don’t understand”).

De zoektocht maakt gebruik van wat ik “mapping” noem, het springen (“afbeelden“) van model naar model waarbij het basismodel, Paths of Change,  steeds meer wordt verrijkt met details die zich rondom het kernthema (on-kwetsbaarheid) ophopen.

7. Over Paths of Change

Paths of Change (PoC) beschrijft veranderprocessen en is ontwikkeld door Will McWhinney.

De methode maakt gebruik van het concept wereldbeeld (worldview), een specifieke kijk op de wereld.

PoC gebruikt vier onafhankelijke  wereldbeelden:

  • Sensory (waar-nemen / handelen/ ervaring/ rood),
  • Unitary (waar-heid /kennis /systeem /blauw ),
  • Mythic (weer (waar?)-geven  / idee/ inzicht/ geel) en
  • Social (waar-deren /waarde /groep / groen).

Een verandering is een cyclisch proces dat minimaal twee wereldbeelden doorloopt. Als voorbeeld, het wetenschappelijke veranderproces, koppelt unitary (waar-heid) aan sensory (waar-nemen) en vice-versa.

PoC is een fractaal-systeem (zelf-referentie, herhaling zelfde model). De basisvorm, de golf, herhaalt zich op ieder schaalniveau. Er zijn vele golven met een verschillende periodiciteit (frequentie).

Cycli van verschillende periodiciteit versterken of beperken elkaar. Omhoog en omlaag van gelijke waarde heffen elkaar op.

Een golf lijkt op een Sinus en bestaat uit een weg omhoog (mythic), de top (unitary), de weg omlaag (sensory) en het dal (social, depressie) waar vandaan de weg omhoog weer start.

De wiskundige Fourier heeft aangetoond dat alle functies kunnen worden beschreven als een verzameling van sinussen en cosinussen. Een cosinus is een vertraagde sinus.

Een Sinusvorm bevat twee tegenstellingen (omkeringen) n.l. richting (omhoog/omlaag) en evenwicht (top/dal).

Richting en (&) evenwicht vormen samen het geheel. Ze worden elkaars complement genoemd. Een systeem dat bestaat uit twee opponenten en complementen wordt een Quaternio genoemd

8. Over de Quaternio

Een voorbeeld van de Quaternio in het basismodel van PoC is de link waar-nemen (Sensory) vs weer-geven (Mythic). Weer of waar betekent aandacht. De kruisen in het model gaan over tegenstellingen.

Quaternions hebben een hele rijke historie in de geschiedenis van de wetenschap en zijn door de psycholoog/filosoof Carl Jung weer op de kaart gezet.

Een Quaternio biedt de mogelijkheid om met een concept te spelen door complement en opponent te onderzoeken.

Het is duidelijk dat Taleb een expert is in het spel van omkeren en confronteren. Zijn hoogste doel is om de lezer zodanig in de war te brengen dat hij zelf het Licht ziet.

Er zijn veel  vergelijkbare Quaternio’s (“vierluiken”). Die kunnen worden gebruikt om een toegespitste kijk te introduceren in een discussie. Door ze steeds te relateren (“mappen”) aan het PoC-model kun je een meer-dimensioneel plaatje schetsen.

Bovenstaand Quaternio komt uit de Grid/Group-theorie. Er worden twee variabelen gebruikt die een dualiteit zijn n.l. individu en niet-individu (groep) en vrije keuze (prescribing) en niet-“vrije keuze” (prescribed). Hierdoor vormen ze samen een Quaternio.

PoC is te beschrijven met de variabelen Communion en Agency, waarbij Agency lijkt op de Vrije Keuze-variabele maar dan andersom n.l. het effect van Agency is vrije of niet-vrije keuze en de groep-variabele lijkt op Communion (Samen vs Niet-Samen).

De Grid/Group-theorie is onder meer gebruikt bij het ontwerpen van Panarchy, een theorie over autonome processen. Panarchy wordt in Hfdst. 9 geintroduceerd.

De verbindingen tussen de wereldbeelden kunnen worden benoemd. Plan (Unity) -> Praktijk (Sensory) wordt Maken genoemd en Praktijk->Plan (Theorie, Unity) wordt Analyse genoemd.

Unity comprimeert (M->1) en Sensory expandeert (1->M).

De vier onderdelen van PoC kunnen weer worden ingedeeld volgens hetzelfde model. Dit noemt men zelf-referentie of schaal. In het plaatje wordt de persoonlijkheid opgeblazen tot een stelsel van Communities. Een Community of Practice heet een bedrijf.

De rechtsdraaiende cyclus is de Productie-cyclus. De linksdraaiende cyclus is de Consumptie-cyclus.

De kleuren in de plaatjes geven de relatie aan met PoC.

9. De definitie van Anti-Fragility

Het concept anti-fragile is bedacht door Nassim Taleb en staat in de titel van zijn boek Antifragile: Things That Gain From Disorder. Anti-fragile is de antithese van fragile (kwetsbaar). Hoe meer wanorde hoe beter het anti-fragiele systeem werkt.

Een fragiel systeem is zwak dus zou je zeggen dat een anti-fragiel systeem sterk is (Robuust). Nassim Taleb gooit er nog een paar scheppen bovenop. Als je anti-fragiel bent ben je blij als er iets goed mis gaat want dan wordt het gewin groter.

Tussen fragiel (kwetsbaar) en anti-fragiel (onkwetsbaar) definieert Taleb de concepten anti-agile (niet aanpasbaar, rigide) en agile (aanpasbaar) met robuust (resilient, veerkrachtig) als midden categorie.

Anti-Fragiel worden is eigenlijk onmenselijk vandaar dat Nassim zoveel referenties geeft naar mythische voorbeelden (Phoenix (Robuust, Veerkracht), Hydra (Anti-Fragiel), een veelkoppig monster, dat meer koppen terugkrijgt als een kop wordt afgehakt).

Anti-fragile: is het vervolg op zijn bestsellers Fooled by Randomness, en The Black Swan: The Impact of the Highly Improbable.

Black Swans zijn onvoorspelbare gebeurtenissen waar je je volgens Nassim tegen kunt wapenen door het systeem robuust te maken.

Fragiele systemen hebben maar twee standen n.l. (0): Heel (H) en (1): Kapot (K). Organismen zijn veerkrachtige systemen.  Ze hebben 2×2 standen (HH (00 =0), HK (01 = 1), KH (10 =2), KK  (11=3)-> Hh->H , HK, KH, KK->K) en zijn cyclisch (0, 1,2,3.0,1,2,3,0,…).

Anti-Fragiele systemen zijn het product van een evolutionair proces. Evolutionaire systemen hebben 2**2**n standen en tonen zich als een spiraal.

In fact, the most interesting aspect of evolution is that it only works because of its antifragility; it is in love with stressors, randomness, uncertainty, and disorder — while individual organisms are relatively fragile, the gene pool takes advantage of shocks to enhance its fitness.

Onderstaande plaatje toont de Involutie (convergentie van de Evolutie) van de Spiraal van het Universum van de Big Bang tot en met het ontstaan van de Sociale Systemen.

Als een fragiel systeem kapot gaat kan de nieuwe staat iets heel anders doen dan vroeger of helemaal niets doen. In dat geval passen de brokstukken niet meer in elkaar.

Een fragiel systeem kan door een grote verstoring anti-fragiel worden omdat de componenten anders worden geordend en ook zelf worden aangepast.

Een niet-veranderbare (anti-agile, rigide) ecologie weerstaat een verstoring.

Een veerkrachtige (robuuste) ecologie herstelt zich maar verandert niet.

Een veranderbare (agile) kwetsbare (fragile) ecologie valt na een grote verstoring uit elkaar, ordent de brokstukken op een andere manier en blijft hetzelfde doen (“functional redundancy”).

Een onkwetsbare ecologie doet iets nieuws met nieuwe brokstukken. Het is de vraag of nieuw beter is. Het is ieder geval anders.

10. Over Black Swans en Dragon Kings

In tegenstelling tot Nassim Taleb is Didier Sonnete van mening dat er naast de Black Swan nog een ander soort ramp bestaat, de Dragon King.

Black Swans ontstaan door Self-Organized Criticality, “de druppel die de emmer doet overlopen”, de eerste steen die een lawine, een kettingreactie, doet ontstaan. Een kettingreactie duidt op een systeem dat te geïntegreerd is. Alles hangt met alles samen.

Het moment waarop de lawine ontstaat is niet met zekerheid te voorspellen maar de verdeling van de grootte van lawines vertoont een z.g. powerlaw-verdeling (de 80/20-regel, Pareto-principe). Een powerlaw-netwerk heeft heel veel kleine knooppunten en een paar grote “hubs”, die als magneet fungeren voor de kleintjes.

Dragon Kings ontstaan omdat er door synchronisatie min of meer gelijke (homogene) sterk gekoppelde (coupling) objecten gaan ontstaan die zich als een geheel volgens een vast ritme gaan gedragen (kuddegedrag).

De kudde drijft het systeem tot enorme hoogte (“een hype”, “bubble”) waarna het in elkaar stort en een tsunami start die veel opgebouwde waarde vernietigd. Dit wordt positieve feedback genoemd.

Synchronisatie forceert homogeniteit. Ongelijke onderdelen gaan in het geheel op elkaar lijken. Voorbeelden zijn verliefdheid, mensenmenigten (“meutes”), vogelzwermen, bacteria, hersenen, files, het weer en economische bubbles.

11. Over Stroomsystemen en Constructal Law

Het energieverschil, het potentieel, tussen de ritmische input van de zon en de output  van de ritmisch roterende aarde (via reflectie), wordt omgezet in geordende (geconfigureerde) ritmische (cycli) beweging (stroom systemen, bijv. het weer, de waterkringloop in de zee, …).

Het ritme van de zonnecyclus veroorzaakt grootschalige synchronisatie op aarde.

Als het potentieel te laag is komt de beweging tot stilstand (uitputting). Een blokkade van een aantal stroompaden kan een infarct doen ontstaan waardoor de stroom zich ophoopt en blokkeert. Op den duur wordt de blokkade (“doorbraak”) weer opgeheven als de bron maar blijft bestaan.

Een te grote stroomlijning van de rivierdelta veroorzaakt bij een te groot aanbod overstromingen. Hierdoor gaat de stroom anders lopen (bypass). Een rivierdelta is een combinatie van vele stagnaties die plotseling door de grote druk die zich bij het knooppunt ontwikkeld een bypass veroorzaken.

Tussen stagnatie en vrije stroom bevindt zich een persistent model dat een optimalisatie is van vele variabelen (i.h.a de lengte van de stroom). Dit model, de boom,  komt steeds terug.

Constructal Law is een onderdeel van de Thermodynamica. Ze laat zien dat stroomsystemen allemaal hetzelfde fractale “boom”-patroon vertonen op ieder schaal-niveau (hersenen, longen, bloedvaten, boom, rivier, stad,…).

Het model van Paths of Change bestaat eigenlijk uit vier aan elkaar gekoppelde bomen die 90 graden zijn geroteerd.

Unity is de Boom van de Hiearchie, Sensory is de Boom van de Causaliteit, waarbij een oorzaak vele gevolgen kan hebben.  Social zijn de Wortels van de Boom en Mythic is het omgekeerde van Social. Uit het Vele komt de Eenheid voort.

In zijn totaliteit lijkt het op een centrum (de Leegte) waaruit paden voortvloeien die alle kanten op stromen. Dit model is het gevolg van een systeem zonder weerstand.

Hier toont zich de Levensboom van Thoth en Ma’at maar ook de Uhrplant van Goethe die de wetenschap van de Morphologie (de Vormkunde) in gang heeft gezet.

De essentie van Constructal Law is dat de stroomsystemen in de vorm van boomstructuren op den duur alle weerstand verwijderen zodat ze steeds beter kunnen stromen. Die weerstand wordt gevormd door de vormen die “oude” stroomsystemen hebben geproduceerd.

Dit betekent dat de cyclus sneller gaat bewegen, het boom-object kleiner wordt (maar wel deel blijft uitmaken van een groter object (dat weer deel uit maakt van een nog groter object (via de fractale wetten)))  en de vorm van het object meer gestroomlijnd wordt gegeven het medium waarin het zich bevindt (vissen (water), vogels (lucht), zoogdieren (land)).

Volgens de Constructal Law zijn de organismen maar ook de hulpmiddelen van de organismen (vliegtuigen, boten , auto’s,…) allemaal een gevolg van de rotatie (in de rotatie, in de rotatie) die het overschot aan energie van de zon heeft veroorzaakt.

12. Over Vitaliteit , een voorbeeld van een Spanningsveld

Vitaliteit is een verband tussen diversiteit (veerkracht) en efficiency (orde). Als er teveel is gestroomlijnd wordt het totale gekoppelde systeem gevoelig voor verstoring (fragiel, breekbaar (brittle)).

Door het uitvallen van een elektriciteit-centrale vallen alle centrales uit of door een virus valt een groot deel van de software uit (collapse). Andersom levert een te grote diversiteit een te lage samenhang (connectivity) op en werkt er niets meer samen (stagnatie, chaos).

Vitaliteit is een voorbeeld van een spanningsveld (Efficiency (Alles gelijk) vs Diversiteit). Als je dieper analyseert blijkt dat alle problemen ontstaan door spanningsvelden die niet in het midden, in balans, verkeren omdat ze met grote moeite in balans kunnen komen.

De ene en de andere kant zijn meer waarschijnlijk maar veroorzaken zulke grote problemen dat een ander spanningsveld ze weer oplost.

Aangezien de spanningsvelden samenhangen middels spanningsvelden is de wereld een systeem dat in wankel evenwicht verkeerd en dat uiteindelijk tot een punt in een kruis kan worden teruggebracht. Dat punt is het scharnierpunt waarom alles draait.

13. Over Panarchy, de Fusie van de God Pan en Anarchie.

De hoofdstukken 4 t/m 6 laten een aantal samenhangende onafhankelijke variabelen zien die een spanningsveld zijn n.l. (1) Verbondenheid (2) Vitaliteit (3) Orde en (4) Potentieel. Die variabelen komen ook voor in het model achter Panarchy.

Panarchy is een fusie tussen Pan, de God van de Natuur en Anarchie, een  niet van boven gestuurde organisatievorm. Panarchy gaat over Autonome processen in de Natuur.

Panarchy is een cyclisch 4-dimensionaal model (een spanningsveld tussen Vorm & Proces) van de ontwikkelingen (de stromen) die een ecologie doormaakt.

De vorm van de cyclus is het cijfer 8, de Möbius-ring. De ring is een 2-Dimensionele band in een 3-D-ruimte die geen boven- en onderkant heeft maar die suggestie wel wekt.

De ring kan worden onderverdeeld in vier fasen die overeenkomen met de cyclische ontwikkeling van een organisme van geboorte tot dood.

De fasen zijn:

(1) geboorte en groei (opbouwen potentie en verbondenheid, groen/blauw), Vanuit het diepste punt (“de depressie”) ontstaat er weer samenhang. De samenhang produceert en consumeert hulpbronnen waarbij er veel meer wordt geproduceerd dan geconsumeerd. Er is nog genoeg ruimte om te groeien en om voorraden te maken. Vanuit het overschot ontwikkelt zich een besturingssysteem (een elite) die vooral zorgdraagt voor consensus. De onderdelen staan in dienst van elkaar.

(2) conserveren (behoud huidige situatie prioriteit, veel te veel connecties, geen mogelijkheid voor nieuwe paden, systeem wordt broos en breekbaar, er ontstaan  verschillende breuklijnen, diversiteit neemt toe, blauw/geel): Het systeem verbruikt vrijwel al zijn hulpbronnen om zich in stand te houden. Er vindt geen innovatie plaats en het verleden wordt belangrijker als de toekomst.

(3) ineenstorten en uit elkaar vallen  (geel/rood): Uiteindelijk valt het geheel uiteen in brokstukken die niet echt op elkaar aansluiten. Er werkt niets meer samen en het systeem komt tot stilstand.

(4) herordenen en opnieuw beginnen (rood/groen): De brokstukken worden weer aangepast en samengevoegd en een nieuwe cyclus begint.

Iedere faseovergang wordt afgesloten met een fase-specifieke ramp omdat er steeds op een andere manier “door de bocht” wordt gegaan.

Het model van de ecologie herhaalt zich op verschillende schaalniveaus. Stromen op een hoger niveau zijn groter en stromen langzamer.

De verschillende schalen (bijvoorbeeld mens, sociaal netwerk, stad, zie verder Hfdst. 15) hebben relaties die omhoog (revolutie, geel/blauw) en omlaag (herinneren/terugval, blauw/rood) springen.

Onderstaand plaatje toont het Panarchy-model geprojecteerd op het PoC-model.

Een aantal observaties:

(1) De Mobius-Ring toont zich hier ook,

(2) Er is een symmetrie tussen Blauw/Geel en Rood/Groen. Aangezien PoC een Quaternio is, zie je hier dat de opposities via de kruislijnen Groeien en Reorganiseren lopen. Groeien gaat van Dieptepunt naar Top en Reorganiseren gaat van Stijgen naar Dalen. Beiden gaan in tegengestelde richting Neer->Op vs Op->Neer, een Golf.

(3) Er is een symmetrie tussen Blauw/Rood (Analytic Game, Maken/Analyseren) en Geel/Groen (Emergence, Inzicht in Waarde, Waarde van een Inzicht).

Het Analytische Spel (Unity <-> Sensory) is een mensenspel. In een Ecologie wordt dit niet gespeeld. Het spel ontstaat via de terugkoppeling naar een hogere orde. Dat komt omdat we bij het Ontwerpen altijd veel te abstract denken en een aantal stappen terug moeten doen om de realiteit weer te bereiken. Thoht wordt altijd weer teruggefloten door Ma’at.

Taleb: “We have the illusion that the world functions thanks to programmed design, university research, and bureaucratic funding, but there is compelling — very compelling — evidence to show that this is an illusion.  Technology is the result of antifragility, exploited by risk-takers in the form of tinkering and trial and error.  Engineers and tinkerers develop things while history books are written by academics; we will have to refine historical interpretations of growth, innovation, and many such things. … The error of naive rationalism leads to overestimating the role and necessity of … academic knowledge, in human affairs — and degrading the uncodifiable, more complex, intuitive, or experience-based type”.

Het Spel van de “Emergence” (Mythic <-> Social) laat het gebeuren. Er  wordt niet gehandeld. Soms worden ideeen gewaardeerd (“brainstorm”) maar de grote vraag is of die ideeen echte ideeen zijn. In het algemeen zijn ideeen waarnemingen.

Andersom is het altijd goed inzicht te hebben in de waarde die mensen toekennen aan een proces of een calamiteit die het gevolg is van een gebeurtenis (Black Swan, Dragon King). In het laatste geval is er sprake van een hype en dient te worden opgelet dat de “fictieve” waarde niet te hoog wordt ingeschat.

Een Ecologie is een Autonoom (Natuurlijk) Proces en geen Mensenspel. Mensen hebben weinig invloed in de Ecologie behalve dat ze net als de andere organismen gebruik kunnen maken van de Ecologie en hem daarmee ten gronde kunnen richten door alles op te maken.

(4) Er is een “nieuw” type “Path-of-Change” ontstaan, een Ecologie/Ecologie-sprong dat via Revolutie (geel-sprong omhoog-blauw) en Herinner (Remember) van Blauw-sprong-omlaag-Rood loopt.

14: Over Menselijke Uitdagingen

De mens (en zijn soortgenoten, de zoogdieren) heeft in zijn leven altijd te maken met existentiële levensproblemen.

Volgens Plutchik zijn dat er vier:

(1) Identiteit (herkennen, herhalen, accepteren, afstoten, isolatie, deelnemer, samenwerken): Als je niet kunt ontdekken wat hetzelfde is kun je nooit iets herhalen. Een persistente identiteit met bijbehorende kenmerken is een eerste vereiste om te kunnen samenwerken.

(2) Hiërarchie (aanvallen, ontsnappen): Hoe hoger hoe machtiger. Om te kunnen overleven moet het duidelijk zijn wanneer je moet vluchten en wanneer de kans groot is dat je wint.

(3) Tijdelijkheid (voortbestaan, reproductie, overdracht van kennis & ervaring (= inzicht), verschil, samenkomen, vertrekken, leven en dood, vieren, spel): Als er voor alles een einde is moet het mogelijk zijn om te reproduceren zowel lichamelijk als qua cultuur. Het slagen van een reproductie is een moment waarop men viert. Het einde van een existentie is een moment van droefenis. Reproductie herhaalt hetzelfde maar niet helemaal hetzelfde. Er is sprake van een afwijking of van verschil.

(4) Territorium (exploratie, oriëntatie, beschermen, grenzen, voorspelbaarheid, hulpbronnen, overschotten, markten): Een territorium is nodig om rust te hebben om hulpbronnen op te bouwen en te bewaken. Een territorium moet een duidelijke grens hebben en de overschotten en tekorten van een territorium moeten kunnen worden bewaard en verhandeld.

15: Alan Fiske : Over Menselijke Verhoudingen

Deze problemen kunnen worden afgebeeld naar de vier relationele elementaire sociale relaties van Alan Fiske:

(1) Identiteit->Cummunal Sharing, groen,

(2) Hierarchie->Authority Ranking, blauw,

(3) Tijdelijkheid -> Equality Matching, geel en

(4) Territorium ->Market Pricing, rood.

De sociale relaties kunnen ook worden afgebeeld naar de vier wereldbeelden van PoC.

Die vier relaties van Fiske zijn vooraf gegaan door de agonistische en hedonistische samenleving, waarbij de eerste was gebaseerd op hiërarchie en conflict (territorium, oversprong-gedrag, mannelijk) en de ander op spel/cultuur (tijdelijkheid, vriendschap, vrouwelijk) en samenwerking (identiteit).

16. Menselijke Emoties

Plutchik is vooral bekend geworden door zijn 3D-model van de menselijke emoties. Het model bestaat uit vier primaire emoties met hun tegendeel:

(1) Vertrouwen vs Afkeer, groen,

(2) Angst vs Woede, blauw,

(3) Verrassing vs Waakzaamheid, geel en

(4) Vreugde vs Droefheid, rood.

In het plaatje wordt de intensiteit weergegeven.

Het model van Plutchik is afbeeldbaar op PoC en alle andere modellen die de revue hebben gepasseerd in deze blog. Het model is op vele manieren uitgetest en wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het ontwerpen van robots.

17. Menselijke Maat

Volgens de meettheorie is meten het maken van een afbeelding (f) van de buitenwereld (de meting, waarnemen),  het waarderen van de meting en het plaatsen van de afbeelding in een abstracte relationele wiskundige wereld (het netwerk-model, groen).

De wijze van afbeelden (de analyse, de methode, de functie f) mag geen invloed uitoefenen op het eindresultaat anders wordt het model veranderd (“bias”). Deze invloed, vertaalt in specifieke eisen wordt een schaal genoemd.

Alan Fiske ontdekte dat zijn theorie over de menselijke verhoudingen (zie Hfdst. 9) ook van toepassing is op de verhoudingen tussen de meetschalen. Mensen nemen naast objecten ook menselijke verhoudingen (een ratio) waar.

De vier schalen zijn ontstaan door “symmetry-braking“. Iedere volgende schaal beperkt de vrijheid van handelen op een formele manier.

de Geometrie van de Verandering

The four Geometries of Paths of Change

In Communal Sharing is iedere combinatie van identiteiten toegestaan, terwijl Authority Ranking een bepaalde volgorde van deze entiteiten tolereert. Daarna wordt het verschil van de entiteiten (in de zin van afstand) toegestaan en als laatste mogen de verschillen alleen nog meer een eenheid zijn (meetlat).

De Ratio Schaal (Market Pricing) is vergelijkbaar met de Euclidische Geometrie, een ruimte waarin evenwijdige lijnen elkaar niet snijden. Het is de ruimte waarin we denken te leven als we dicht bij huis blijven. In werkelijkheid, als we vanuit de ruimte naar de aarde kijken zien we dat we op een bol leven en snijden de evenwijdige lijnen elkaar weer wel.

De meest vrije geometrie is de Projectieve Geometrie, die verbonden is met Communal Sharing en de Nominale Schaal. In dit geval bestaat de werkelijkheid alleen maar uit kruisende lijnen (een netwerk), waarbij een punt een kruispunt van twee lijnen is (in de N=2 dimensionale ruimte), een lijn een verbinding van twee punten en de onderliggende werkelijkheid een bol (of een anti-bol, een zadelvlak) is.

De symmetrie tussen punt en lijn wordt dualiteit genoemd en is een algemene eigenschap in alle projectieve ruimtes.

De gekromde ruimte is de ruimte van de relativiteitstheorie van Einstein, waarin er geen vast punt is en alles relatief ten opzichte van elkaar beweegt. Alles draait om alles. Communal Sharing is Agile en is de anti-these van Market Pricing.

De Ratio Schaal en de Euclidische Geometrie hebben vrijwel geen mogelijkheid om te transformeren. Ze zitten vast in hun eigen structuur. De werkelijkheid is lineair en de enige toegestane transformatie is vermenigvuldigen.

Market Pricing, de meest gebruikte sociale relatie op aarde, is daarom de meest rigide (anti-agile) en egoistische organisatievorm die er bestaat.

De Nominale Schaal (Communal Sharing (CS)) is een opsomming (bijv. de Politieke Voorkeur van Mensen).

De onderdelen van de schaal (de voorkeuren) kunnen in iedere willekeurige volgorde worden getoond (permutatie).

De deelnemers van een CS zijn voor elkaar inzetbaar en inhoudelijk vervangbaar (“functional redundant”).

Een CS is agile (flexibel) omdat iedere structuur via andere combinaties mogelijk is. CS is de basisvorm van de community.

Wiskundig staat de nominale schaal voor het behoud van de identiteit ( s1=s2 ⇔ f(s1) = f(s2), de permutatie groep).

In de Ordinale Schaal (Authority Ranking (AR)) zijn de onderdelen geordend  (bijv. kledingmaten).

De basis-relatie is baas-ondergeschikte. Deze relatie is complementair. De baas speelt zijn rol maar de onderschikte ook.

AR is fragiel omdat de rangorde ook een uniek pad van escalatie bepaalt. Je hebt aan een zet voldoende om de rest van de keten te raken. De ramp is voorgebakken in de ordening en kan door een kleine trigger in gang worden gezet (domino).

Wiskundig staat de ordinale schaal voor het behoud van orde (( s1< s2 ⇔ f(s1) < f(s2)). Deze orde wordt beschreven door monotoon stijgende functies.

De Interval Schaal (Equality Matching (EM), vriendschap) gaat over de verschillen tussen de waarden in de Ordinale schaal.

Voorbeelden zijn de temperatuur-schalen van Celcius en Fahrenheit die geen “echte” nul hebben omdat de verschillen ook negatief kunnen zijn (onder nul).

Bij EM streeft men naar evenwicht door verschillen te beperken (balans, reciprociteit). Iedere deelnemer levert een gelijkwaardige bijdrage. Er moet een evenwicht zijn tussen geven en nemen. EM is veerkrachtig.

Wiskundig gaat het hier om het behoud van verschil (s1 − s2 = s3 − s4 ⇔ f(s1) − f(s2) = f(s3) − f(s4)). Dit behoud wordt vertaald in de lineaire functie (f(x)= ax+b, a>0), vermenigvuldigen en optellen.

In de Ratio schaal (Market Pricing (MP)) zijn de verschillen altijd gestandaardiseerd op één waardoor de getallen in de schaal als Eenheid (meter, kilogram, sec,…) worden gebruikt en de waarde nul de laagste waarde is (Kelvin).

In MP is de relatie gebaseerd op een transactie waarin de partijen gelijkwaardige objecten ruilen. De prijs van het object is meestal gebaseerd op geld.

Relaties worden door middel van de transactie afgewikkeld en van te voren door een contract gedefinieerd. Ze zijn meestal kortstondig van aard.

MP is Anti-Agile. Ze is gemaakt om niet te veranderen (gestandaardiseerd).

Wiskundig gaat het om het behoud van ratio/verhouding: s1/s2 = s3/s4 ⇔ f(s1)/f(s2) = f(s3)/ f(s4). De functie f moet daartoe de vorm f(x)=ax aannemen.

18. Opnieuw over Anti-Fragility

Er is veel reden om aan te nemen dat wat in Panarchy Revolt (Geel-sprong-vertraag-Blauw) wordt genoemd door Nassim Taleb Anti-Fragility (AF) wordt genoemd.

AF is de kunst om een enorme gefrustreerde diversiteit (mythic, geel) op een gezamenlijk doel (unitary, blauw) te richten. Dit gebeurt bij revoluties waarbij de gefrustreerde achtergestelde volksmassa (groen) de positie van de machthebbers (blauw) willen veroveren.

AF veroorzaakt een overgang tussen twee (eco-)systemen waarbij er een nieuwe hogere orde ontstaat.

De nieuwe orde heeft een lager ritme (trager) omdat ze de flexibiliteit van de lagere orde kwijt is geraakt en een grotere reikwijdte heeft.

Door de revolutie is de bureaucratie van de oude structuren opgevuld met de deelnemers die buiten de orde stonden. In wezen verandert er weinig (de ijzeren wet van de oligarchie).

De nieuwe orde heeft een ander concept gevonden voor de diversiteit die onder druk staat. Voorbeeld is de overgang van het eencellige naar het meercellige organisme dat in haar eencellige staat  tegen de stroom in moest gaan om voedsel te verzamelen en nu gewoon wacht tot de bruikbare hulpbronnen langskomen.

Zolang het nieuwe plan, model  alleen maar in de geest aanwezig is is het model schaal-onafhankelijk (“een visie of een filosofie”).

Zodra men het ontwerp gaat maken (Blauw/rood/-> maken) zal men terug moeten vallen op wat er is of nog veel moeten ontwerpen en bouwen (de “utopie”) om de complete ecologie vorm te geven.

Anti-fragility ontstaat als de onbalans in een Equality Matching-structuur (veerkracht) te groot wordt en de structuur weer naar zijn evenwicht wil terugspringen.

In zo’n geval zijn er drie mogelijkheden (1) de onderdelen gaan terug naar de oorspronkelijke AR (blauw) en worden opnieuw geordend (contra-revolutie) (2) de onderdelen gaan MP (standaardisatie, rood) doen en worden vertaald in (een aantal) eenheden of (3) ze verlaten de huidige ecologie en gaan naar een “hoger” liggende ecologie waar ze ook in een nieuwe AR terecht komen.

Het plaatje laat zien dat Veerkracht (Anti-Fragile) en Fragiel een categorie vormen en dat Agile en Anti-Agile een categorie vormen.Hierbij moet je je afvragen of Anti-Fragiel en Veerkracht niet hetzelfde zijn.

De eerste categorie (Fragiel, Anti-Fragiel) zijn een Vorm waarbij Fragiel een fysieke vorm is (een glas, materie, vast, “aarde”) en Anti-Fragiel een Idee (“lucht”, film, software, media).

Agile en Anti-Agile zijn Samenwerkingsvormen die een proces besturen. In het eerste geval (Anti-Agile) is het proces (een stroomlijn) gefixeerd (standaard, aarde/ijs). Het tweede geval (Agile) is heel flexibel (“water”). Alle paden van de bron stromen naar de zee.

19. Nassim Taleb over de Anti-Fragile-Mens

In het boek Anti-Fragility staan een groot aantal “heuristieken”.

Een paar voorbeelden:

Be less dependent on external material objects

First remove the downside before you add more things to your life to make it better: Ruim eerst je troep op voordat je aan iets nieuws begint.

Seek out novelty: Try as many things as you can and keep your risk low: Dit is vergelijkbaar met de Bijbelse Spreuk “Onderzoekt alles en behoudt het goede”.

Many Small Risks can give a Big Win; Dit is de z.g. Barbell Strategy.

Get comfortable being uncomfortable:  Stop trying to be a Machine: Comfort is Not the Human Ideal:  Laat je nooit door anderen programmeren met redenen die een risicoloos bestaan garanderen. Uiteindelijk gaat er altijd iets mis of in de buitenwereld of in de binnenwereld en zul je moeten reageren. Als je daarin niet hebt geoefend ben je een willig slachtoffer.

Maintain your mobility;  Zorg  ervoor dat je altijd in beweging blijft en dus niet om wat voor reden ergens vast komt te zitten. Als je niet op tijd kunt vertrekken kun je getroffen worden door een ramp.

If you have more than one Reason to do something, Don’t Do it:  Dit heeft te maken met twijfel, motivatie en vooral ook onduidelijkheid (“elevator pitch”). Als er meerdere redenen zijn zijn er ook meerdere acties die nu nog door elkaar heen zitten.

Stop pretending you know so much about your future and structure yourself to take advantage of opportunities in the future. More Options, Less Plan: De toekomst is niet voorspelbaar dus plannen (voorspelbare acties) gaan altijd ergens mis. Als je dan geen alternatieve paden hebt zit je vast.

Evolution does not need narratives. Taking action now is the best thing to doDe natuur verzint niets. De natuur gebeurt. Er is niets op tegen om zomaar wat te doen en is te kijken wat de uitkomst is. Uitvindingen worden niet bedacht ze zijn vaak een gevolg van een fout of een andere kijk op hetzelfde.

Nimium boni est, cui nihil est mali:  The good is mostly in the absence of the bad: The quickest way to riches is to avoid becoming poor. The most effective way to health is to purge the unhealthy. The easiest way to be happy is to remove unhappiness. The fastest way to wisdom is to not be stupid: Het slechte en het goede hebben hun eigen domein. Ingewikkelde problemen moet je niet oplossen maar ze vermijden.

20. De Anti-Fragile Stad

Met behulp van PoC kunnen meerdere lagen van een Ecologie tegelijkertijd worden gemodelleerd. Bovenstaand plaatje toont een model van de Stad in vier lagen (Openbare Ruimte, Sociale Netwerken (verdeeld in Sub-netwerken), Bedrijfsleven (Waarde-ketens/cycli) en Bestuur. Iedere laag bestaat uit vier stappen waardoor er 16 (4×4) knooppunten zijn.

In bovenstaand plaatje wordt de Anti-Fragiele Stad getoond. Het Bestuur van de Stad is het resultaat van een groei-proces (zie Hfdst. 8) dat ontstaat vanuit het waarderen van de bedrijvigheid door het Sociale Netwerk. Het Bestuur van de Stad stuurt de Innovatie via de Creatieve Sector.

21. De Anti-Fragile Mens

Bovenstaand plaatje is een PoC-afbeelding van het MBTI (Myergs Briggs)-model van de Menselijke Persoonlijkheid. MBTI is een interpretatie van de archetypen van Jung die zijn samengevat in het Quaternio.

Het model bestaat uit drie delen:

(1) Observator: Observator-In-de-wereld= Judging vs Observator-Boven-de-wereld = Perceiving.

De observator is een hogere (of lagere) (fractale) vorm van de Quaternio.

(2) Rotatie: Extravert (Met-de-klok-mee-draaien) vs Introvert (Tegen-de-klok-draaien) en

(3) Een 2-combinatie zonder herhaling van de vier “organen”

(a) Thinking (T, Unity, Denken, Blauw),

(b) Sensing (S, Sensory, Waarnemen/Actie, Rood),

(c) Feeling (F, Social, Emoties, Groen) en

(d) Intuiting (N, Mythic, Verbeelding, Geel).

Je bent Anti-Fragiel als je met de Verbeelding (Inzicht, N) een Sprong maakt naar een Ordening (Thinking, T) die boven de Mens uitstijgt (in het domein van de Observator). Hierbij heb je de keuze om in de Lucht te springen (omdat er niets kan worden gemaakt) of om aan te sluiten met wat nu is. Hierbij moet je vaak weer een paar lagen terug gaan om de aansluiting te vinden.

De kortste weg tussen Waarnemen en Anti-Fragiel is om zowel de Emoties (waarderen) als het Denken (waarheid) te negeren. Het gaat hier om “zien” met de verbeelding (“het derde oog”, inzien).

22. De Magier

Het derde oog doet me erg veel denken aan de  Magier (Thoht) die de Veerkracht van  de Creativiteit (Equality Matching, het Verschil, de Creatieve Spanning, de Levenskracht) gebruikt om het Universum een stap verder te brengen waarbij Ma’at er voor zorgt dat die stap een haalbaar stapje is.

Mijn favoriete tovenaar is Don Juan een magier uit de Toltec-traditie die in de boeken van Carlos Castaneda zijn leerling, Carlos, leert om van de Tonal (het bekende, het talige) naar de Nagual (“het onbekende”, de anti-fragiele wereld) te springen. De Nagual is een hoger dimensionaal gebied waar de tovenaar kan toveren wat hij wil.

Hierbij is het opvallend dat veel van de aanbevelingen van Nassim Taleb in de boeken van Carlos Casteneda terug te vinden zijn wanneer Don Juan Carlos uitlegt hoe hij een impeccable  “warrior” kan worden:

The attributes of a warrior are ruthless, cunning, patience and sweetness. The fifth element is not a personal one: timing. With those tools he faces every day life. Ruthless is not cruelty but a lack of self pity. Patience is waiting without rushing. Cunning is to distract the mind from the real issue, so it won’t interfere with the process. Sweetness is simply being nice. Timing is the ability of the warrior to use those four qualities at the right time. The warrior aims to be impeccable in whatever he does, but never takes himself and his actions too seriously, considering them as controlled folly. He acts with sustained effort and unbending intent in order to raise his level of energy.

A warrior lives by acting, not by thinking about acting, nor by thinking about what he will think when he has finished acting.

Thot en Maa’t

Durzame innovatie cyclus. Hetzelfde plaatje als boven maar compact en geprojecteerd in de stad van Plato. In het centrum de Levensboom. In het plaatje de 4 processen die van belang zijn waarbij rechts Ma-at als godin van de Maat. 

Laat de maatschappij de waarde van de Industrie beoordelen door de producten te gebruiken. 

Het gebruik rwordt omgezet in kennis (Gebruiksregels) die indien nodig weer kan worden opgestart maar veel beter 

laat de mensen die anders zijn een idee formuleren hoe het beter kan en start weer opnieuw.

LINKS

Over de Adaptive Cycle (zie Panarchy)

Een hele uitgebreide Engelse samenvatting van het boek Anti-Fragility

Over Polarity Management

Over het Viervoudige (Quaternio)

Waarom Neurale Netwerken op het Universum lijken

Een lange lijst van vierluiken

About Anti-Fragility (in English)

Over Magie

Over Alchemie

Over de Evolutie van de Schoonheid

Over Ma’at

Over Synchronisatie

Over Don Juan & Tales of Power

Samenvatting boeken Castaneda

Over de Community of Practice

Deze blog bevat een presentatie over de Community of Practice (CoP). Een CoP is een verzameling mensen die Ervaring delen.

Een engelse vertaling van het laatste plaatje waarin de productie- en verkoopcyclus in verband worden gebracht met vier soorten communities . Dit plaatje is gebaseerd op de verander-theorie Paths of Change van Will McWhinney. In dit plaatje zie je vier niveau’s van expansie van het individu (in het centrum) tot de vooruitdraaiende laag waarin kernen ronddraaien. De kern is gebaseerd op Interpersonal Theory.

Opvallend is dat de zuivere Community of Practice niet voorkomt. Dat komt omdat men Kennis (Theorie) en Ervaring (Praktijk) door elkaar haalt.

Een theorie is een versimpeling van de praktijk die op een zodanige wijze is geordend dat de praktijk uit de theorie ontstaat (“uitpakken,unfolding“).

Theorie is een compressie van de praktijk die een expansie van de theorie is.

Om beiden met elkaar in verband te houden kun je dit proces van Ademen het best Fractaal (“Zelfrefererend“) organiseren.

De verwarring ontstaat omdat men de theorie als “dwingende” ervaring ziet.

De Theorie is Foutloos. De gebruikers van de theorie maken fouten die worden veroorzaakt door Tekortkomingen bij de Gebruiker en niet in de theorie.

Doordat de gebruiker volgens de regels werkt en het mislukken van de regels door de gebruiker komt en niet door de regels wordt de theorie niet aangepast en worden de mislukkingen geaccepteerd totdat het Systeem zich volledig Volgens de Regels gedraagt.

Het idee dat de praktijk ondergeschikt is aan de theorie is ontstaan in de Verlichting, een periode die samenvalt met de 18de eeuw.

In die tijd werd de verbeelding (het creatieve) teruggebracht tot de Fantasie en werden de Emoties (die waarderen) gezien als een geestelijk probleem (“hysterie“). Het enige wat telde was de ratio die werd vertaald in logisch redeneren.

In de verlichting ontstond de Conduit metafoor, een model waarbij communicatie een proces is waarbij conduits (objecten, containers) worden uitgewisseld die door iedereen te begrijpen kennis bevatten. Wie deze kennis niet begreep werd als dom (“doof”) bestenpeld.Wie iets niet begreep luisterde niet goed. In die tijd geloofde men dat kennis ver boven de praktijk stond.

Dit in tegenstelling tot de toolmaker-metafoor waarin de mens zijn waarheid toont in zijn handelen (“The Truth of the Pudding is in the Eating“, (Miguel de Cervantes, Don Quixote (1615))).

Er zijn Vier uitspraken over Waarheid mogelijk:

(1) De Waarheid van een theorie is Objectief.

(2) De Waarheid van een theorie is gebaseerd op de Waarneming van dat wat gebeurt (een feit is een gebeurtenis (een geboorte)).

(3) De Waarheid van een theorie is een Mening, een waardering: “If we have Analyzed Judgment, we have solved the problem of Truth” (F.P. Ramsey, Fact and Propositions, 1927). Wat Belangrijke mensen vinden (zoals de Paus of een Hoogleraar) is waar.

(4) De Waarheid van een theorie is het gevolg van een persoonlijk Inzicht. Vaak het resultaat van een waarom-vraag. Wat ik geloof is waar.

De vier kijken op de waarheid  kunnen worden ondergebracht in een vierluik wat door Jung een Quaternio werd genoemd. Een Quaternio bestaat uit twee tegendelen en twee complementen.

Een Inzicht is het gevolg van een uitzicht, een waarneming die in een waargeving resulteert (Waar -> Weer, Beeld, Idee).

De Waarheid is Objectief (context-vrij) en Subjectief (wat anderen er van vinden, context-afhankelijk).

Ervaring is wat de mens al doende in de werkelijkheid als afwijking van zijn eigen theorie, zijn Verwachting (Overtuiging), meemaakt. Ervaring is een PersoonlijkeRreflectie op het persoonlijk handelen.

Een Community of Practice (CoP) lijkt erg veel op het Middeleeuwse Gilde met als groot verschil dat lokatie geen rol meer speelt zodat een Gilde niet meer bij een Stad hoeft te  horen maar in theorie wereldwijd kan opereren.

Door de enorme Schaal die nu optreedt is het vrijwel onmogelijk om een eenduidig definitie voor een gilde te formuleren waardoor er veel communities zijn die min of meer hetzelfde gebied betreffen.

Dit is voor een deel opgelost door de gildes om te zetten in Internationale Standaard/Beroeps Organisaties die zich bezig houden met het ontwikkelen van Normen. Normen zijn theorieen die door een groep mensen worden geaccepteerd.

De belangrijkste factor in een Gilde is het Delen van Fouten waardoor de Theorie van de Gezellen kan worden verbeterd. In de huidige tijd hebben mensen erg veel moeite met het delen van Fouten omdat Fouten maken wordt gezien als Falen.

De werkwijze om een eerste versie van een CoP op te zetten lijkt erg veel op het ontwikkelen van een Expert-Systeem, waarbij de Meesters en Gezellen de Experts zijn en de Fouten (Failures) door de leerlingen worden geleverd.

Aangezien iedereen een leerling is geweest kan iedereen een relatie leggen tussen een veelgemaakte fout en een oplossing van de fout.

In het algemeen maken mensen steeds weer dezelfde fouten als ze met een beroep beginnen behalve als de fout structureel in het ontwerp- en bouwproces is geadresseerd.

Op dit moment bestaan er miljoenen communities die kunnen worden getypeerd door de Menselijke Persoonlijkheid die een combinatie is van Kennis (Wikipedia), Ervaring (Praktijk), Relaties (Sociaal, Facebook) en Creatief (Inzicht, Interesse, Linkedin).

Een Gilde is een productie-systeem. In een product-systeem loopt de Cyclus rechtsom. Linksom gaat het om een consumptie-systeem. Beiden systemen houden elkaar in evenwicht bij het Hart (Communion/Wij).

Wat nu volgt zijn de sheets van de presentatie met toelichting in presentatievorm.

Het Nieuwe Gilde, de Community of Practice:

Persoonlijkheid

Leer Cyclus:

Het Oude Gilde:

Leren van Fouten:

Community of Practice:

Het laatste plaatje voor de samenvatting laat zien dat er twee manieren zijn om de cyclus te doorlopen n.l. met de klok en tegen de klok. De eerste is de productie-cyclus en de tweede is de consumptie-cyclus.

<

About Understanding Mathematics

When I was a student I made some money by helping young people to understand Mathematics. I Listened to the way they tried to Solve the Puzzles their Teachers gave them and tried to find out their Personal Way of Reasoning. 

When I found their reasoning problem I gave them a new Way to Think.

This approach was very effective. Sometimes I just needed one hour and the highly frustrated pupil transformed into a Lover of Mathematics. They saw that Mathematics is the Art of Beauty and Harmony.

The main problem most of these pupils had was the Why-Question. They wanted to know what was “behind” mathematics. In Mathematics there is no Why. Mathematics is “Just the Way it is“. It is a System of Rules you have to Apply.

When you are a Highly Creative Person Mathematics is a Highly Frustrating Science.

Highly Creative Persons are Highly Associative.  They See Links between Every-Thing. They Build Bridges between Islands almost nobody knows they exist.

Mathematics is about creating Abstractions.

Highly Creative Persons Think with their Imagination. They Jump from Images to Image.

The Images of the Mathematicians are Abstract Symbols and most of the time the Mathematical Symbols are chosen without any relationship to the Situation they want to represent.

If Creative, Associative, Persons are not able to See what Mathematics is trying to represent they are Lost in Space.

When we go back in History the Imagination (and not Thinking/Reasoning) was the most important “Thinking-Tool“. The meaning of the word “Think” originally meant “to See“. 

The Art of Reasoning was based on detecting Correspondences.

The Ancient Scientists observed Nature and found out that certain situations “looked alike“. They used and linked Visual Metaphors to explain what they observed. 

Abstract Concepts were always represented by something others could See.

The interesting point is that New Scientists are founding out what the Old Scientists already knew. Our Basic Reasoning System is based on Images.

When we move to the Abstract Domain we use Images (called Prototypes) to Reason. Abstract terms like Furniture are always represented by a prototype we have Seen.

This explains why most of the People are not able to See Mathematics and why most of the People have a big problem Understanding Ancient Knowledge.   

They try to Map the Ancient Visual Landscape of Knowledge to the Modern Space of  Abstract Terms they don’t understand.

They are looking for something that is already there.

They are asking the Why-Question while the  Ancient Knowledge is Visible All Around Us.

LINKS

About the Foundation of Mathematics

About Old Fashioned Thinking

About Topology, the Art of Seeing

About the Art of Creation